Ongeveer 1 op de 5 jongeren onder de 25 krijgt te maken met depressie of angst. Bij 39-72% keert de depressie of angst terug.

Onderzoekers van GGZ Oost Brabant, Rijksuniversiteit Groningen en Amsterdam UMC onderzochten of interventies voor jongeren de terugkeer van depressie en angst kunnen voorkomen. Wat bleek? De kans op terugval van depressie werd lager wanneer de jongere in de terugvalpreventiefase een psychologische interventie, medicatie, of een combinatie kreeg. Dit maakt het extra belangrijk dat terugvalpreventie een prominentere plek krijgt na de behandeling. Opmerkelijk genoeg was er nauwelijks onderzoek gedaan naar het voorkomen van de terugkeer van angst bij jongeren. 

Depressie en angst zijn veelvoorkomende psychische aandoeningen onder jongeren (13-25 jaar). Veel jongeren krijgen er opnieuw mee te maken nadat zij zijn hersteld. Dit wordt een terugval genoemd. Een terugval heeft vaak negatieve gevolgen voor de jongere zelf, bijvoorbeeld bij sociale contacten, schoolprestaties of werk. Vanuit onderzoek onder volwassenen is bekend dat er goede interventies zijn om de kans op terugval van depressie of angst te verlagen. Tot recent was het onbekend of dit ook voor jongeren geldt. Drs. Suzanne Robberegt, psycholoog, onderzocht met een meta-analyse met een team onder leiding van professor Bockting of het voor jongeren ook geldt. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in JAACAP, een internationaal toptijdschrift op het gebied van Kinder- en Jeugd psychiatrie.  

Lees meer >>

Hoe effectief is terugvalpreventie voor jongeren?
Onderzoekers van het Depressie Expertise Centrum Jeugd van GGZ Oost Brabant, Amsterdam UMC (locatie AMC) en Rijksuniversiteit Groningen zochten uit wat werkt bij het voorkomen van terugval. Psychologische interventies, medicatie of een combinatie werd vergeleken met controle-interventies zoals niks doen. Op basis van 9 onderzoeken blijkt dat terugvalpreventie interventies de kans op depressieve terugval vermindert bij jongeren. Een half tot zes jaar na psychologische interventies (eventueel gecombineerd met medicatie), is de kans op terugval ongeveer de helft lager. Ook na het gebruik van medicatie is er een lagere kans dat de depressie terugkomt binnen een half tot één jaar.

De onderzoekers vonden alleen bewijs voor jongeren met depressie in het verleden. Voor jongeren met angst in het verleden, is er te weinig onderzoek gedaan om een conclusie te trekken. Drs. Robberegt “Het is opvallend dat we niet één gecontroleerd onderzoek vonden naar jongeren met angst in het verleden. Terwijl we weten dat angst regelmatig terugkeert of kan overgaan in een depressie. Het is daarom belangrijk om zowel angst als depressie te onderzoeken wanneer het gaat om terugvalpreventie”.

 Wat betekent dit voor de jongeren en behandelaren?
Op basis van de resultaten adviseren de onderzoekers aan jongeren en behandelaren om in gesprek te gaan over het voorkomen van terugval. Een terugvalpreventieplan opstellen is bijvoorbeeld onderdeel van een standaardbehandeling voor depressie. Dit wordt in de praktijk soms nog te weinig gedaan. Of je terugvalpreventie doorzet met een psychologische interventie, medicatie, of een combinatie, zou moeten afhangen van de voorkeur van de jongere en behandelaar. Een psychologische interventie zal meestal het beste aansluiten, omdat jongeren in Nederland vaak psychologische behandeling krijgen en geen medicatie. Voortzetten van medicatie kan wel, maar dan is het van belang om te bedenken wat mogelijke bijwerkingen zijn nu en op de lange termijn. Bijvoorbeeld wanneer vrouwen een kinderwens hebben. 

Voor jongeren met angst in het verleden kunnen (nog) geen adviezen worden gedaan. Daar is verder onderzoek voor nodig. Grotere en kwalitatief goede onderzoeken voor jongeren met zowel angst als depressie in het verleden zijn nodig om de huidige resultaten en conclusies te versterken.  

Helaas knapt niet iedereen op van depressie of angst
Ongeveer 1/3^e van de mensen met een depressie herstelt bijvoorbeeld maar deels. Drs. Robberegt legt uit: ‘Het vervelende is dat deze mensen een hoger risico hebben om terug te vallen in een depressie. Daarnaast valt ongeveer 42% van de jongere na terugvalpreventie interventies alsnog terug in een depressie. Interventies gericht op volledig of deels herstelde mensen moet daarom beter’. In Nederland zijn er verschillende onderzoeken naar deze interventies. 

Terugvalpreventie in Nederland
Terugvalpreventie van depressie en angst wordt wetenschappelijk onderzocht in het StayFine onderzoek en de HERSTEL studie. Het StayFine onderzoek is het eerste Nederlandse onderzoek naar terugvalpreventie bij jongeren. Jongeren van 13-21 jaar die angst of depressie hebben gehad en nu hersteld zijn, kunnen gratis de StayFine app testen. Dit onderzoek is geheel online en daardoor beschikbaar voor jongeren uit heel Nederland. Voor meer informatie en aanmelden zie www.stayfine.nl. Mensen die nog niet volledig hersteld zijn van een depressie, kunnen zich aanmelden voor de HERSTEL studie. De HERSTEL studie richt zich op volwassenen vanaf 18 jaar die gedeeltelijk hersteld zijn van een depressie. Door middels van een computerspel en een terugvalpreventie training wordt gewerkt aan volledig herstel.

Voor meer informatie en aanmelden zie www.herstelstudie.nl. 

Publicatiegegevens
S. J. Robberegt, M. E. Brouwer, B.E.A.M. Kooiman, Y.A.J. Stikkelbroek, M.H. Nauta & C.L.H. Bockting: Meta-analysis: Relapse Prevention Strategies for Depression and Anxiety in Remitted Adolescents and Young Adults. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry (2022).